Journalist Eric van der Velden volgde de afgelopen vier jaar beroepshalve de Amersfoortse gemeentepolitiek. Op persoonlijke titel blikt hij terug. Meningen en stemadviezen worden niet geschuwd.
Dit keer is zijn stelling: er kan geen partij om de VVD heen.
En dat dankt de partij aan één man: wethouder Hans Buijtelaar.
Politici zijn ook maar mensen
Hoe meer zetels, hoe meer invloed, hoe meer je van je partijprogramma kunt realiseren.
Was het maar zo simpel. De SP behoorde in 2014 in Amersfoort tot de winnaars, maar werd bij de coalitievorming buitenspel gezet omdat de partij al te nadrukkelijk het conflictmodel zou aanhangen. De kans is groot dat dit in 2018 opnieuw gebeurt, want de SP heeft sindsdien niet echt zijn best gedaan om vrienden te maken. Vooral -de inmiddels als gedeputeerde naar Flevoland vertrokken- Ad Meijer kon gepeperd uithalen richting wethouders. Dat wordt niet vergeten. Politici zijn ook maar mensen.
GroenLinks, kleiner en een verliezer, kwam eveneens in de oppositie terecht. Deze partij koos voor een gematigde en constructieve opstelling. Met de collega’s van de VVD werd een plan uitgewerkt om de Leusderweg veiliger te maken voor fietsers. Met de CU werd met succes aangedrongen op maatregelen tegen fijnstof. Grote kans dat GroenLinks straks wel een machtspositie krijgt in het Amersfoortse college, ongeacht de verkiezingsuitslag.
Deze processen spelen zich in de openbaarheid af. Iedereen kan de stijl van een partij waarnemen en voor zichzelf uitmaken hoe effectief die is.
Beslotenheid van het collegeoverleg
Hoe anders ligt dat bij het belangrijkste machtscentrum van de lokale democratie: het collegeoverleg. Alles wat in de raad in stemming komt, wordt hier in beslotenheid bedacht, bediscussieerd, en van een standpunt voorzien. Wethouders en burgemeester vormen wat je in het bedrijfsleven een Raad van Bestuur noemt. Bij verschil van mening wordt er gestemd. Als de stemmen staken geeft die van de burgemeester de doorslag.
In mijn vorige blog stel ik dat CU-wethouder Menno Tigelaar de verantwoording draagt voor de keus om het stadhuis voor 30 miljoen te renoveren. Dat klopt. De huisvesting van de ambtenaren valt onder zijn portefeuille. Maar hij had wel een meerderheid in het college nodig. En misschien wilde hij eigenlijk wel wat anders, en zag hij daar onder druk van zijn collega’s vanaf.
We weten het niet. Er komen geen notulen van het collegeoverleg naar buiten. Alleen de buitenste schil van de lokale democratie -de raad- laat zich controleren.
Dit alles als een lange aanloop om het over de VVD te hebben. Na D66 (zwak), PvdA (moedig), CU (gedwee) is dit de laatste partij uit de coalitie waar ik een oordeel aan waag. U weet het: het blijft maar een mening. Tegenspreken of aanvullen wordt van harte aangemoedigd.
De humor van Buijtelaar
Ik durf er een paar goede flessen wijn op te zetten dat de VVD in de persoon van wethouder Hans Buijtelaar het meeste gewicht in de schaal legt bij de besluitvorming van het college. De tekenen wijzen erop.
- Allereerst is deze bedrijfskundige de langst zittende wethouder (vanaf mei 2010). Kennis is, zoals we allen weten, macht.
- Ten tweede beheert hij de portefeuille financiën, de post waar geen enkele andere wethouder omheen kan.
- Ten derde: hij bezit humor. Lees zijn tweets er maar op na. Met een relativerende grap op het juiste moment krijg je meer gedaan dan met een verbeten herhalen van standpunten.
- Ten vierde: hij heeft het meeste recht van spreken. Als projectmanager dwingt hij respect af. Waar zijn collega’s tobben met het op tijd verbouwd krijgen van een school, de vergunningverlening aan een coffeeshop, of het verwijderen van bomen, drukt hij er de aanleg van de Westelijke Rondweg door, lost hij verkeersdilemma’ s op na de aanleg van de Kersenbaan, levert hij keurig binnen het budget een nieuw zwembad af, en zet hij de ontwikkeling van de Kop van Isselt in gang. Ook tekent hij voor concrete plannen voor een grote ondergrondse fietsenstalling bij het station en het oplossen van de fouten bij de aanleg van de rotonde Nieuwe Poort.
En dat is lang niet alles. Voor de verdere groei van Vathorst en de aanbesteding voor de verbetering van knooppunt Hoevelaken verzette hij veel nuttig werk.
Ondertussen kwam hij nog de belangrijkste verkiezingsbelofte van zijn partij na. Sport bleef buiten de bezuinigingen in een tijd dat er nog volop bezuinigd werd. Toen het weer economisch goed ging, kwamen er forse subsidies op tafel voor nieuwe turnhallen voor GYMXL en Nika.
Resultaten uit het verleden…
In de raad hield de inmiddels tot lijsttrekker en fractievoorzitter gepromoveerde Kees Kraanen het debat levendig. Deze geboren en getogen Amersfoorter maakt van zijn hart geen moordkuil, bij hem weet je waar je het oneens mee kunt zijn. Maarten Flikkema is onmiskenbaar de coming man. Hij analyseert scherp.
Of er door Buijtelaar altijd de juiste keuzes zijn gemaakt en prioriteiten zijn gesteld, mag iedereen voor zichzelf uitmaken. Mij gaat het om het in kaart brengen van de effectiviteit van een partij. Resultaten uit het verleden bieden in de politiek wel degelijk een zekere garantie voor de toekomst.
Buijtelaar stelt zich beschikbaar voor nog een termijn. De overige partijen zijn gewaarschuwd. Willen ze in het volgende college niet opnieuw ondergesneeuwd raken dan zullen ze zeer capabele wethouders naast Buijtelaar moeten inzetten.
De VVD buiten het college houden kan natuurlijk ook, al is het de vraag of je dat als GroenLinks of PvdA moet willen. Er ligt bijvoorbeeld nog een visie Stadshart, waar onder verantwoording van een D66-wethouder vrijwel niets mee is gebeurd. En er ligt de ambitie om Amersfoort in 2030 CO2-neutraal te krijgen. Zet Buijtelaar op lastige opgaves en je weet dat er meters worden gemaakt.
Capabele wethouders moeten door alle partijen worden gekoesterd. Ze zijn zeldzaam.
